Mấy hôm nay đang nổi lên một luồng dư luận đòi công bằng cho Việt Á, rằng 3 triệu kit mà VA nhập từ TQ là test nhanh chứ không phải RT- PCR; rằng giá PCR 470 nghìn là không cao trong thời điểm đó; rằng tiền lại quả 20% vốn là tiền lệ trước nay, không phải là hối lộ gì ghê gớm v.v.. Tôi cũng đồng ý như vậy.
Tuy nhiên, có một câu hỏi hết sức sơ đẳng phải trả lời trước tiên, là "VIỆT Á LÀ AI?".
Việt Á có phải là cái công ty mang tên Việt Á do Phan Quốc Việt là giám đốc? Không, công ty Việt Á và "vụ án Việt Á" là khác nhau rất xa.
Vụ án Việt Á là một vở đại kịch mà những người tham gia viết kịch bản đã gồm Bộ trưởng Bộ Y tế, nguyên BT Bộ KH-CN - Chủ tịch thủ đô. Đó là mới là nhắc những nhân vật rất có thể chỉ "thường thường bậc trung", chứ chưa phải là đạo diễn thật sự. Đó cũng là chưa nói gì tới Học viện Quân y. Và đặc biệt là hệ thống báo chí nhà nước đã tổng lực tuyên truyền cho nó, hòng dẫn dắt dư luận và che mắt tất cả.
Đó cũng mới chỉ là khâu "sản xuất" và phân phối đến "đại lý cấp 1", tức đến các CDC trên cả nước, chứ chưa hề nhắc gì tới các "đại lý bán lẻ". Chính ở điểm mút này (bán lẻ), tội ác mới hoành hành một cách ghê rợn và gây tang tóc thảm khốc nhất. Có thể gọi đây là giai đoạn 2 của "Việt Á".
Tuy nhiên, như chúng ta thấy, những bắt bớ và cả sự quan tâm của dư luận mới chỉ chủ yếu dừng lại ở giai đoạn 1 (từ khởi động đến đại lý cấp 1). Ở giai đoạn 2, với chính sách "tách F0", các cơ sở y tế và chính quyền địa phương trên cả nước đã "vào cuộc" để bóc lột một cách tàn bạo đối với người dân.
Giá một que test nhanh nhập về chỉ 21 nghìn nhưng có những nơi những lúc đã trấn lột người đi đường hoặc người đến bệnh viện từ 500 - 300 nghìn. Khi vụ Việt Á bắt đầu vỡ lở thì giá mới giảm xuống dần. Tuy nhiên, đến đầu năm 2022 tại ngay các trạm y tế xã phường, tiền mỗi lần test nhanh vẫn dao động từ 200 - 100 nghìn đồng. Trên đây mới chỉ là nói về test nhanh, chưa nói gì về test PCR.
Người dân bị đè ra ngoáy mũi liên tục, khốn khổ nhất là cánh tài xế (chỉ cần nhắc tới mỗi shipper và tài xế xe tải thôi đã đủ thấy) và người bệnh (không liên quan đến covid) mỗi khi đi khám chữa bệnh.
Như thế, sự trục lợi dựa trên đại dịch không phải chỉ giới hạn trong ngành y tế mà là cả ở chính quyền địa phương các cấp. Việt Á bán đắt cho các CDC một thì khi về đến khâu tiêu thụ cuối cùng, họ bán cho dân đắt lên gấp nhiều lần nữa.
Vụ Việt Á, "nấng khống giá, trích lại hoa hồng" để trục lợi chỉ làm mất tiền của nhà nước một khoản không quá lớn ở giai đoạn 1 (800 tỉ lại quả và 500 tỉ lợi nhuận); nhưng móc túi người dân ở giai đoạn 2 mới là tàn bạo ngoài sức tưởng tượng.
Hơn thế, không còn chỉ là vấn đề tiền, mà nó tác động tổng thể đến mọi mặt đời sống xã hội. Bắt đầu từ "làm chính sách" đến bán đắt cho nhà nước bằng cách đút lót cho các CDC, rồi tiếp theo là trực tiếp móc tiền và hút máu người dân. Tất cả, làm đóng băng xã hội, phá sản, khủng hoảng tâm lý...
Trên đây là chưa hề nhắc gì tới chất lượng của những loại Test kit này. Việt Á sản xuất Kit ở đâu, ai kiểm định, kiểm định có khách quan hay không. Nếu chất lượng của loại Kit này đảm bảo thì tại sao Bộ KH-CN phải bịa ra rằng Kit của Việt Á đã được WHO công nhận? Đó chỉ là một ví dụ về việc phải đặt câu hỏi đối với chất lượng của Kit Việt Á.
Cái chết của hơn 30 nghìn đồng bào ta có liên quan đến vấn đề chất lượng của loại Kit này không? Chính sách ngăn sông cấm chợ, ngoáy mũi, lùa nhốt dân chúng trong các trại cách ly và phong tỏ tràn lan đã làm phá sản hàng vạn doanh nghiệp, làm khánh kiệt hàng triệu người dân, gây nên đau thương tang tóc khắp hang cùng ngõ hẻm..., ai có thể thống kê hết và ai sẽ chịu trách nhiệm?
Còn nhiều nữa những câu hỏi. Nhưng quay trở lại với cái tên, tôi cho rằng chính cách gọi tên là "Vụ án Việt Á" đã gây hiểu lầm và hiểu sai về quy mô cũng như tính chất của vụ đại án này. Nó cần một cái tên gọi khác để phản ánh đúng về một liên minh ma quỷ mà trong đó công ty Việt Á chỉ một mắt xích, cái mắt xích dường như không hề có vai trò quyết định trong việc đạo diễn vở đại bi kịch này trên đất nước ta.
Thái Hạo
17.06.2022
