1. Uất ức
Ngày 27 tháng Bảy, 2019 khi được tin khoảng 500 cảnh sát Công An Hải Phòng bắt giữ 380 tội phạm Trung Quốc trong đường dây đánh bạc ở khu đô thị Our City (Thành phố của chúng ta (của người Tàu)) dư luận xã hội tỏ thái độ vừa buồn vừa an ủi. Buồn vì trên đất Việt Nam mà bọn tội phạm Trung Quốc đến hành nghề tự do hơn cả đất Trung Quốc của chúng. An ủi vì Công an Việt Nam cũng bắt được một số ít băng nhóm. Buồn nhiều hơn an ủi.
Đến ngày 1 tháng Tám, 2019 khi biết tin Bộ Công An phối hợp với Công An Hải Phòng bàn giao 380 tên tội phạm Trung Quốc phạm tội trên đất Hải Phòng cho Trung Quốc thì người dân Việt Nam vô cùng thất vọng. Nhiều người Việt uất ức.
Uất ức là khi bắt được bọn Trung Quốc phạm tội trên đất Việt mà người Việt không xử tội theo luật pháp Việt, lại đi bàn giao cho Trung Quốc xử tội theo luật pháp Trung Quốc.
Uất ức khác nữa là bọn tội phạm Trung Quốc này không chỉ phạm tội cờ bạc tự phát thông thường mà có kẻ chủ mưu tổ chức từ phía chính quyền Trung Quốc.
Uất ức thêm nữa là bọn tội phạm Trung Quốc về Trung Quốc có thể được tha bổng.
Uất ức hơn nữa là bọn tội phạm Trung Quốc này chẳng những không bị xét xử đúng tội, không bị bỏ vào xe tù cũi lợn chở đến biên giới (như những tù nhân Việt Nam phải chịu), mà còn được chuyên chở trong đoàn xe khách, lại được hộ tống bởi công an như đoàn khách danh dự quan trọng – kẻ phạm tội mà như khách trang trọng!
Uất ức thêm hơn nữa là bọn tội phạm Trung Quốc về Trung Quốc có nhiều kẻ được tha bổng rồi quay lại Việt Nam tiếp tục gây tội.
2. Phẫn nộ
Ngày 8 tháng Tám, 2019 được tin 3 tên tội phạm người Trung Quốc giết tài xế taxi người Việt Nam rồi ném xác xuống sông phi tang thì không người Việt Nam nào không căm phẫn.
Ngày 13 tháng Tám, 2019 người Việt Nam phẫn nộ khi biết tin 3 tên giết người Trung Quốc không bị xét xử ở Việt Nam mà lại trao trả cho Trung Quốc.
Phẫn nộ vì người Trung Quốc giết người Việt Nam ở đất Việt Nam mà không bị trừng trị theo pháp luật Việt Nam.
Phẫn nộ khác nữa là vì gia đình nạn nhân người Việt Nam không được đền bù thích đáng.
Phẫn nộ thêm nữa là vì bọn Trung Quốc cứ sang Việt Nam gây tội rồi được trả về Trung Quốc mà không biết có bị kết tội hay không.
Phẫn nộ hơn nữa là bọn tội phạm Trung Quốc này có thể quay lại Việt Nam để tiếp tục phạm tội.
Phẫn nộ thêm hơn nữa vì Việt Nam tự đánh mất chủ quyền ngay trên đất mình.
3. Tại sao lại tự từ bỏ chủ quyền?
1. Một nguyên tắc sơ đẳng trong luật pháp quốc tế được mọi nước thừa nhận và tôn trọng là: “Tội phạm xảy ra ở nước nào thì bị xử theo luật pháp của nước đó”.
2. Một cách nôm na, “Dẫn độ” là trường hợp tội phạm đã phạm tội ở nước khác chạy đến nước sở tại lẩn tránh bị nước sở tại bắt giữ và có quốc gia yêu cầu nước sở tại dẫn độ về cho quốc gia đó để xét xử tội phạm. Việc dẫn độ chỉ xẩy ra khi quốc gia sở tại bắt giữ tội phạm đồng ý cho dẫn độ – hoặc theo hiệp ước dẫn độ đã ký kết giữa 2 quốc gia, hoặc không có hiệp ước dẫn độ nhưng vẫn đồng ý cho dẫn độ. Nếu không có hiệp ước dẫn độ giữa 2 quốc gia, nước sở tại bắt giữ tội phạm có thể không đồng ý dẫn độ.
3. Việt Nam chưa ký Hiệp ước dẫn độ với Trung Quốc. Việt Nam chỉ ký với Trung Quốc Hiệp ước tương trợ tư pháp về dân sự và hình sự, tương tự như đã ký với Bungari, Hàn Quốc… và các nước khác.
Bởi thế, trường hợp người Duy Ngô Nhĩ (Tân Cương) trốn sang Quảng Ninh tháng Tư, 2014 có thể không trao trả cho Trung Quốc vì chưa có hiệp ước dẫn độ. Chưa nói đến khi bắt giữ để trao trả, họ đã cướp súng bắn người Việt Nam thì phải giữ lại để xét xử theo luật pháp Việt Nam, chứ không trả ngay cho phía Trung Quốc.
4. Đừng viện dẫn “Công Ước Vienna” (về Quan hệ Ngoại giao, thông qua năm 1961, có hiệu lực năm 1964). Vì “Công Ước Vienna” chỉ miễn trừ cho những người có hộ chiếu ngoại giao. 380 người Trung Quốc tổ chức đánh bạc ở Việt Nam là thường dân, không thể hưởng quy chế ngoại giao.
5. Không có lý do gì mà không xử tội bọn Trung Quốc phạm tội trên đất Việt Nam, nhất là chúng lại phạm tội giết người, và phạm tội có tổ chức của bọn tình báo giấu mặt.
Không xử tội người Trung Quốc phạm tội trên đất Việt Nam là Việt Nam đã tự đánh mất quyền xét xử theo luật pháp Việt Nam – chính là đã tự từ bỏ chủ quyền ngay trên lãnh thổ mình.
4. Có phải chăng chúng ta đang thúc đẩy người Trung Quốc đến phạm tội ở Việt Nam?
1. Người nước ngoài đến nước mình phạm tội, nhiệm vụ mình xét xử mà mình lại không thực thi quyền xét xử sơ đẳng đương nhiên mà các nước thừa nhận, là mình không làm tròn bổn phận pháp lý như các quốc gia khác.
2. Người nước ngoài đến nước mình phạm tội, mà mình chịu trao cho nước khác, là tự xem luật pháp mình không có hiệu lực với người nước họ, là tự hạ giá công dân mình so với người nước họ, là đặt người nước họ ngoài vòng pháp luật trên đất mình.
3. Nói cụ thể, người Trung Quốc đến Việt Nam vi phạm pháp luật và gây tội khắp mọi nơi – từ mở phòng khám lừa đảo, lừa đảo tiền bạc, lừa đảo tình ái, lừa đảo hàng hóa, đánh người gây rối, cờ bạc trộm cắp, buôn bán ma túy… cho đến cả giết người trắng trợn mà Việt Nam không trừng trị theo pháp luật Việt Nam, lại trả về cho Trung Quốc, là đặt người Trung Quốc bất khả xâm phạm trên đất Việt Nam, là thúc đẩy người Trung Quốc đến phạm tội ở Việt Nam.
5. Không thể tự mình hạ thấp giá trị của chính mình
Luật pháp của một nước là uy quyền của nước đó. Đến nước nào thì phải tuân thủ pháp luật của nước đó.
Tại sao người Trung Quốc đến Việt Nam mà không tuân thủ pháp luật Việt Nam lại tuân thủ pháp luật Trung Quốc?
Tại sao người Trung Quốc lại ngoài vòng pháp luật Việt Nam trên lãnh thổ Việt Nam?
Người Việt Nam đi nước ngoài phạm tội ở nước sở tại có được nước sở tại trả về Việt Nam như người Trung Quốc phạm tội ở Việt Nam không?
Chính chúng ta đang tự hạ thấp giá trị người Việt. Tự mình khinh rẻ mình thì làm sao được người nước khác tôn trọng?
Một quốc gia mà không dám trị tội người của quốc gia khác phạm tội trên lãnh thổ mình là một quốc gia sợ hãi. Đã sợ hãi thì tất sẽ bị chèn ép.
TS Nguyễn Ngọc Chu