Vũ Kim Hạnh
Hôm nay, 26/10, chính phủ Đức đã cho phép bán một phần cảng Hamburg theo cách cho phép tập đoàn Cosco của Trung Quốc được đầu tư vào cảng biển Hamburg này, theo tin AFP. Tuy nhiên, nhằm hạ nhiệt những chỉ trích ở trong nước và trong nội bộ liên minh cầm quyền, Thủ tướng Olaf Scholz chỉ cho phép Cosco mua lại một phần vốn chiếm chưa tới 25%, thay vì là 35% như dự kiến. Theo giải thích của bộ trưởng Kinh Tế, mức đầu tư có giới hạn này sẽ hạn chế Cosco tham gia vào các quyết định chiến định chiến lược.
Cảng biển Hamburg là cảng thương mại lớn nhất nước Đức, nhưng chỉ đứng hàng thứ ba tại châu Âu, sau Rotterdam (Hà Lan) và Anvers (Bỉ), trong khi Cosco là hãng vận chuyển hàng hải lớn nhất của Trung Quốc.
Trước khi đi đến quyết định cuối cùng này, sáu bộ trong chính quyền liên bang : Kinh Tế, Nội Vụ, Quốc Phòng, Tài Chính, Giao Thông và Ngoại Giao đã đồng lòng phản đối. Các nhà lập pháp từ đảng Xanh và đảng Dân chủ Tự do, là 2 Đảng đã liên minh vào năm ngoái với đảng Dân chủ Xã hội của Scholz cùng thành lập chính phủ, cũng công khai chỉ trích kế hoạch này.
Trong khi đó, ban giám đốc cảng Hamburg lại khẳng định rằng sự hợp tác giữa Cảng và COSCO không tạo ra bất kỳ sự phụ thuộc một chiều nào mà ngược lại, nó củng cố chuỗi cung ứng, đảm bảo việc làm và thúc đẩy tạo giá trị ở Đức.” Thủ tướng Đức viện dẫn thêm rằng Trung Quốc cũng đã tham gia khai thác tại nhiều cảng biển khác ở Tây Âu, trong đó, có 2 cảng biển lớn hơn là Anvers và Rotterdam, và điều này đã khiến cho chính quyền Hamburg lo sợ mất lợi thế cạnh tranh.
LỊCH SỬ QUAN HỆ TỪ GIỮA NHỮNG NĂM 90
Từ mùa thu năm 1984, Thủ tướng Helmut Kohl đã đến Trung Quốc để xây dựng cùng “đối tác lâu dài và ổn định” này một sứ mệnh "hiện đại hóa kéo dài hàng thế kỷ" cho nước Đức. Cuộc hợp tác gắn bó đến nỗi nước Đức mở cửa, trao chiếc chìa khóa cho sự thịnh vượng của Trung Quốc và không thể ngờ là có lúc TQ đã sử dụng chiếc chìa khóa đó để khóa nước Đức vào một mối quan hệ kinh tế mà họ không thể thoát ra. Nhiều nhà bình luận EU từng nói, sự ràng buộc, vướng mắc của kinh tế Đức với Trung Quốc đã trở nên sâu rộng đến mức có nguy cơ là khó bề đảo ngược.
Nhiều tài liệu cho thấy: từ những năm 1990, chính phủ Đức có nhiều chính sách ưu đãi nhằm thúc đẩy sử dụng các tấm pin mặt trời trên mái nhà, đã cung cấp vốn, công nghệ và các chuyên gia để khuyến khích và thu hút Trung Quốc sản xuất các tấm pin mặt trời để đáp ứng nhu cầu này. Lúc đó, nước Đức tập trung vào sản xuất năng lượng hơn là sản xuất bảng điều khiển, tạo cơ hội cho đối thủ châu Á lấn sân dần vào thị trường và sau một thời gian học được công nghệ của liên doanh với Đức, đã sản xuất được tấm pin mặt trời với giá rẻ kinh ngạc.
Từ năm 2008 đến 2013, ngành sản xuất bảng điều khiển năng lượng mặt trời (tấm quang năng) của Trung Quốc đã khiến các công ty sản xuất tấm quang năng của thế giới phải giảm giá tới 80%. Trước đó, họ chỉ có một chương trình năng lượng mặt trời nhỏ bé, hướng đến vùng nông thôn vào những năm 1990.
Sự thống trị mới lãnh vực này của Trung Quốc từ SX đến sử dụng khắp các thị trường thế giới được dự đoán sẽ mở rộng 13% một năm đã diễn ra như thế nào?
HAI CÚ SỐC CÓ THỂ TRẢ LỜI CÂU HỎI VÌ SAO?
Theo Diana Choyleva, nhà kinh tế trưởng của Enodo Economics, một tổ chức dự báo kinh tế vĩ mô và chính trị ở London thì: Trong gần hai thập kỷ, sự hợp tác mà Thủ tướng Helmut Kohl bắt đầu đã có phát huy tác dụng. Trung Quốc đóng góp tiền lương lao động và chi phí đầu vào thấp. Người Đức đã đóng góp bí quyết kỹ thuật và thành quả của nhiều thập kỷ nghiên cứu và đột phá về kỹ thuật. Lao động trẻ Trung Quốc có việc làm. Các nhà đầu tư lớn tuổi của Đức đã kiếm được lợi nhuận.
Nhưng cuối cùng, Đức đã thua ý chí học hỏi từ của người TQ cũng như sức mạnh sản xuất của Trung Quốc. Ngành công nghiệp ô tô của Trung Quốc đang vượt qua Đức, chắc chắn về quy mô và có lẽ sẽ sớm về chất lượng. Sự tập trung không ngừng của Trung Quốc vào số hóa và các công nghệ mới nổi khác đang giảm bớt sự phụ thuộc vào đối thủ là Đức, có thời kỳ hoàng kim về sản xuất và kỹ thuật là vào những năm 1970.
Phân tích ban đầu của Enodo Economics cho thấy chính sách công nghiệp "Made in China 2025" của Bắc Kinh đã thực hiện đúng những gì các nhà nghiên cứu kinh tế từng cảnh báo.
Có thể nhắc đến hai cú sốc. Cú sốc thư nhất đến từ hơn một thập kỷ trước. Khi nước Đức, tưởng mình tận dụng được cơ hội khi châu Âu yêu cầu sử dụng thiết bị chuyên cho năng lượng mặt trời thì bỗng sự xuất hiện bất ngờ của các đối thủ cạnh tranh Trung Quốc đã quét sạch ngành công nghiệp năng lượng mặt trời tiên tiến của Đức. Người ta biết đó là nhờ Đức mở nhà máy ở Trung Quốc và người TQ bên cạnh mang lại nhiều lợi ích kinh tế khiến nhà kinh doanh Đức hả hê, cũng đã lặng lẽ học và tự sản xuất để cạnh tranh vượt mặt Đức. Giờ đây, kinh nghiệm đó có thể sẽ lặp lại trên nhiều ngành công nghiệp.
Một cú sốc thứ hai xảy ra vào tháng 9/2022 khi Berlin từ chối gia hạn bảo lãnh đầu tư cho nhà máy lắp ráp xe ô tô liên doanh của Volkswagen ở Tân Cương, nơi có một triệu người, chủ yếu là người Duy Ngô Nhĩ đã bị buộc đi học nghề ở những trại đặc biệt. Chính ban lãnh đạo nhà máy này lại cho biết là không có lao động cưỡng bức nào tại nhà máy của họ. Thái độ này không được chính quyền Đức chấp nhận vì biết thực tế là khác, tuy nhiên, dù bất ngờ, dù sốc, nước Đức chưa thể có giải pháp nào tức thì...
Vào đầu năm 2019, BDI (Liên đoàn các ngành công nghiệp Đức đại diện cho 37 hiệp hội với 100.000 doanh nghiệp Đức) đã công bố một báo cáo - kết quả nghiên cứu, nêu rõ: Chiến lược mở cửa Trung Quốc của phương Tây đã thất bại. Trung Quốc sẽ không trở thành một nền kinh tế tự do, theo định hướng thị trường thực sự. Báo cáo đã đưa ra 54 khuyến nghị, bao gồm tất cả mọi thứ cần làm, từ chi tiêu cao hơn cho R&D đến các biện pháp kiểm soát chặt chẽ hơn đối với việc bán phá giá của các công ty Trung Quốc. Đối với toàn ngành công nghiệp Đức, câu hỏi dài hạn là liệu việc tiếp cận thị trường rộng lớn của Trung Quốc có đáng để mạo hiểm hay không. Báo cáo kết luận: Chúng tôi đã tạo ra một đối thủ cạnh tranh lớn trong chính những lĩnh vực kinh doanh mà chúng tôi giỏi và chúng tôi đang bị loại khỏi thị trường...
Vũ Kim Hạnh
