Tài tử điện ảnh Pháp Alain Delon qua đời ở tuổi 88, vào sáng nay 18/08/2024, tại nhà riêng ở Douchy, miền trung nước Pháp!
“Ở Alain Delon có vẻ đẹp có gì đó hoang dại, không nhạt nhòa như kiểu một số người mẫu. Không phải chỉ đẹp trai, mà từng nét đều đẹp. Ánh mắt của ông ấy như có nam châm. Ông ấy đầy quyến rũ” (diễn viên Véronique Jannot). “Điểm đặc biệt của Delon là vẻ đẹp trai của ông ấy quyến rũ người khác, cả đàn ông lẫn phụ nữ. Đó là một người vừa có nét rất nữ tính, kiểu tinh tế, khéo léo, lịch sự và bên cạnh là vẻ hoang dã” (nhà sản xuất Alain Terzian) (1).
Vẻ đẹp trai của tài tử điện ảnh có hơn 90 phim, “Con báo” duy nhất còn lại của thế hệ nổi tiếng thập niên 1960-1980, đến giờ vẫn không lỗi thời. Bên trong “Con báo” (biệt danh được lấy từ tên phim Le Guépard) mạnh mẽ, có phần bất trị đó, lại ẩn chứa nỗi cô độc bắt nguồn từ tuổi thơ thiếu hạnh phúc. “Đứa con của tình yêu” như “bị bỏ rơi”, vì cha mẹ ly hôn năm ông 4 tuổi và lập gia đình mới. Ông được giao cho một bảo mẫu và thường vào tù chơi, vì chồng của bà là quản ngục ở nhà tù Fresnes (ngoại ô Paris):
“Đúng thế, tôi lớn lên trong sân của nhà tù Fresnes. Lúc đó tôi chỉ là một đứa trẻ và có những kí ức vẫn đọng mãi. Một hôm (ngày 15/10/1945), khi tôi đang chơi với các bạn của mình trong nhà tù, người ta tử hình ông Pierre Laval (chủ tịch Hội đồng dưới thời thống chế Philippe Pétain). Bởi vì khi người lớn nói thì lũ trẻ nghe lỏm. Họ nói “Bọn tôi phải xốc nách ông ấy kéo đi như này, sau đó trói ông ấy lại. Ông ấy đã chết rồi. Sau khi trói xong, bọn tôi bắn ông ấy”. Tôi ở đó. Tôi không chứng kiến, nhưng tôi nghe thấy tràng súng giết chết Laval”.
Trưởng thành nhờ đi lính ở Đông Dương
Lúc đó Alain Delon mới chỉ 10 tuổi. Ông lang thang giữa nhà mẹ và nhà bố, như “một đứa con thừa”. Ông làm thêm nay đây mai đó. Chán tuổi thơ bất hạnh, năm 17 tuổi, dù chưa đủ tuổi thành niên, ông gia nhập hải quân để thoát khỏi gia đình. Ngày 23/01/1953, ông lên đường đến Đông Dương, được giao nhiệm vụ canh kho vũ khí ở Sài Gòn. Nhiều lúc nhớ nhà, nhưng với Alain Delon, thời gian ở Sài Gòn là quãng đời hạnh phúc. Quân đội biến ông thành con người khác, có kỉ luật, giúp ông biết cách xây dựng mối quan hệ với mọi người, với cấp trên, kể cả với nỗi sợ.
Chưa hết hạn hợp đồng 5 năm, Alain Delon bị “trả về nhà”, một trong những “trường hợp hiếm” trục xuất khỏi quân đội vì làm “chuyện nhảm nhí”, bị giam đúng dịp sinh nhật 20 tuổi. Trở về Pháp năm 1956, chàng thanh niên lãng tử, có phần ngông ngông, sống nhờ nhà bạn ở khu phố bình dân Pigalle, ở Paris. Qua người bạn này, ông quen Zizi, từ đó ông quen những người phụ nữ khác, thường hơn ông 6-7 tuổi, bị mê hoặc trước vẻ đẹp trai hiếm có của Delon. Chính họ đã giúp ông bén duyên với điện ảnh. Nhờ Michèle Cordoue, vợ của đạo diễn Yves Allégret, Alain Delon có được vai diễn chính đầu tiên trong đời trong phim Quand la femme s’en mêle (tạm dịch : Khi phụ nữ dính vào, 1957).
Không đóng vai mà sống cùng vai diễn
Chàng trai trẻ nhớ như in lời khuyên đầu tiên trong sự nghiệp từ chính Yves Allégret : “Đừng có đóng, tôi muốn anh phải sống với nhân vật. Hãy là chính mình. Hãy nhìn như anh đang nhìn. Di chuyển như anh di chuyển. Nói như anh nói, tôi muốn nhìn thấy chính anh, đừng có nhập vai”. Lời khuyên đó đi theo Alain Delon trong mọi vai diễn, trong suốt sự nghiệp.
Thành công liên tiếp đến với nghệ sĩ trẻ trong những năm sau đó. Nhưng chính phim Plein soleil (tựa tiếng Việt : Mặt trời rực rỡ hoặc Trưa Tím, 1960) và đạo diễn René Clément, người được ông coi là “bậc thầy tuyệt đối”, đã đưa Alain Delon lên hàng siêu sao ở tuổi 24. Cũng nhờ trực giác, Alain Delon từ chối vai thiện được giao ban đầu trong phim và đòi đóng vai kẻ sát nhân. Nghệ sĩ kể lại trong chương trình Qu’avez-vous fait de vos 20 ans (Bạn làm gì lúc 20 tuổi, 1991):
“Tôi đã rất thành thật, thẳng thắn nên tôi không thấy quá đáng khi nói ra suy nghĩ của mình. Thế là tôi bị phản ứng dữ dội, kiểu “thằng đần, tại sao cậu lại dám ăn nói như vậy, tại sao cậu dám đòi như thế”… René Clément giận dữ, bảo là “cậu nên chấp nhận những gì người ta cho cậu”. Thế là tôi nghĩ : Coi như xong. Bỗng nhiên, ở phía cuối phòng, có một người phụ nữ lắng nghe toàn bộ câu chuyện nhưng không nói gì, bà mới nói vọng ra : “René, anh yêu, thằng bé có lý !”. Đó chính là vợ của đạo diễn René Clément. Thế là mọi chuyện ngã ngũ !”
Chỉ trong 5 năm, Delon đóng 10 phim. Những năm tiếp theo, ông ở trên đỉnh cao sự nghiệp, đóng vai chính trong nhiều kiệt tác với những đạo diễn tên tuổi nhất trong điện ảnh Pháp : Plein soleil (René Clément, 1960), l’Éclipse (Michelangelo Antonioni, 1962), Le Guépard (Luchino Visconti, 1963), Le Samouraï (của Jean-Pierre Melville, 1967), La Piscine (Bể bơi, Jacques Deray, 1968), Monsieur Klein (Joseph Losey, 1976)… Cái tôi, cùng với tính cách đặc biệt của một ngôi sao, khiến Alain Delon chỉ quen làm việc với một số đạo diễn nổi tiếng quen biết. Tính cách này được thể hiện phần nào qua câu trả lời năm 1985 của Alain Delon về tranh cãi với đạo diễn José Pinheiro, phim Parole de Flic:
“Tôi cần được ngưỡng mộ, tôi cần được tôn trọng. Tôi cần được làm việc và cảm thấy thoải mái với những đạo diễn thực thụ. Khi tôi làm việc với một đạo diễn có tay nghề, một đạo diễn lớn, nhưng lại rất hiếm, thì tôi trở thành con người ngoan ngoãn nhất, tử tế nhất, cảm thông nhất thế giới. Nhưng khi người ta làm việc với một kẻ ngốc, buộc người khác coi mình là đạo diễn vì lý do nào đó, hoặc tưởng mình là đạo diễn và khi tôi phản ứng thì mọi chuyện trở nên kinh khủng”.
Thế hệ đạo diễn cùng thời gác máy. Các vai diễn thưa dần kể từ thập niên 1980. Với Alain Delon, sự nghiệp điện ảnh chấm dứt sau phim Astérix aux Jeux Olypiques (Astérix ở Thế Vận Hội) năm 2008 trong vai Cesar. Trong buổi phỏng vấn với nhật báo Le Monde ngày 21/09/2018, có thể cảm nhận được chút cay đắng trong lời nói của ông : “(Đạo diễn) Luc Besson ? Ông ấy biết từ lâu là tôi muốn hợp tác với ông ấy, nhưng tôi được biết là ông ấy có chút e dè gì đó. Ông ấy sợ ư ? Tôi không biết. Polanski ? Ông ấy cũng không liên lạc với tôi (…) Tôi từng muốn trước khi chết, đóng một bộ phim do một phụ nữ làm đạo diễn. Chuyện đó chưa bao giờ đến với tôi” (2).
Vẻ đẹp trai phi thời gian
Vẻ ngoài điển trai của Delon mê hoặc phụ nữ khắp thế giới. Năm 1965, khi ông đến Achentina, cả sân bay Ezeiza chật cứng fan nữ. Ông đến Bắc Kinh năm 1989, gần 18.000 người chờ được gặp thần tượng. Ông trở thành chuẩn mực vẻ đẹp nam tính ở Sài Gòn trong thập niên 1970-1980 với câu cửa miệng “Đẹp trai như Alain Delon”.
Ông làm bạn với những tên tuổi nổi tiếng, yêu những phụ nữ đẹp nhất, nhưng cũng dễ bỏ họ để đến với những người đẹp khác (Romy Schneider, Nathalie Canovas - người duy nhất ông kết hôn, Mireille Darc, ba người phụ nữ quan trọng nhất đời ông). Thế nhưng, khi xế chiều, ông vẫn đơn thân. Người bạn đời thứ tư của ông, người mẫu Hà Lan Rosalie Van Bremen, bỏ đi với hai người con, sau đó kết hôn với nhà tạo mẫu kính Alain Affelou.
Ông thừa nhận không phải là một người bố tốt, rất hà khắc với hai con trai Anthony và Alain-Fabien, nhưng dành tình yêu vô điều kiện cho con gái Anouchka. Ông không nhận người “con rơi” Ari Boulogne (với ca sĩ Nico), dù được bà nội (mẹ của Alain Delon) nuôi nấng. Tháng 05/2023, nghệ sĩ nhiếp ảnh chết lúc 60 tuổi. Trong Alain Delon đầy mâu thuẫn, cô độc. Ông biết điều đó và không che giấu trong một buổi trả lời phỏng vấn lúc ông khoảng 50 tuổi:
“Một ngôi sao, trước tiên đó là một con người với những lo lắng, những nỗi cô đơn, sợ hãi, thái quá, những trái ngược trong lòng, nhưng đó là một con người. Đó là một con người rất khó sống chung và cũng là người khó sống với chính bản thân mình. Tôi vẫn thường tự nhủ là tôi đã sống với chính bản thân mình được 50 năm rồi. Và phải nói thật là không hề dễ chút nào ! Nếu đôi lúc người khác thấy khó ưa tôi, tôi xin lỗi vì với chính bản thân, tôi cũng không dễ dàng gì”.
Bộ năm tài tử (Jean-Paul Belmondo, Jean-Claude Brialy, Jean-Pierre Cassel, Jean-Louis Trintignant và Alain Delon) “như năm ngón tay trên một bàn tay” lần lượt giã từ cõi đời, bản thân Alain Delon rất yếu sau khi bị đột quỵ năm 2019. Trong chương trình Stupéfiant ! của đài truyền hình France 2 năm 2016, Alain Delon thú nhận là không (dám) xem lại những bộ phim với những bạn diễn đã qua đời, đặc biệt là Romy Schneider: “Để làm gì khi tôi thuộc hết lời thoại, tôi biết cảnh sau là gì ?”
“Alain có mọi tài năng, trừ tài năng đạt hạnh phúc trong cuộc sống gia đình”, theo lời một người bạn rất thân của ông. Ở tuổi gần đất xa trời, tài tử thấy chuyện “nhà Delon” bị đưa lên truyền thông, trong khi ông cố tránh bị giống “clan Hallyday” - chuyện thừa kế bị bàn tán rầm rộ sau khi ca sĩ qua đời.
Ba người con Anthony, Alain-Fabien và Anouchka từng thể hiện đoàn kết trong vụ kiện một phụ nữ Nhật tự nhận là bạn đời của nghệ sĩ, giờ cũng bị “chia rẽ và đau đớn” về phân chia khối tài sản 300 triệu euro, về chuyện điều trị cho ông, cũng như nơi ông lưu trú tại Pháp hay Thụy Sĩ (có thể do liên quan đến thuế).
