Các nghiên cứu gần đây ước tính rằng mỗi tháng chúng ta sử dụng 129 tỷ chiếc khẩu trang trên toàn cầu, tức là cứ mỗi phút lại có khoảng 3 triệu chiếc thải ra môi trường. Nguy hiểm hơn, hầu hết khẩu trang sử dụng một lần được làm từ các sợi vi nhựa, gây thảm họa về ô nhiễm nhựa.
Trong một bài bình luận trên tạp chí khoa học Frontiers of Environmental Science & Engineering, các nhà nghiên cứu cảnh báo rằng, việc vứt bỏ khẩu trang không đúng cách có thể trở thành mối đe dọa tiềm ẩn đối với môi trường, và cần phải ngăn chặn để nó không trở thành một thảm họa tiếp theo về ô nhiễm nhựa.
Nhóm nghiên cứu gồm chuyên gia Chất độc môi trường Elvis Genbo Xu (Đại học Nam Đan Mạch), và giáo sư Kỹ thuật môi trường Zhiyong Jason Ren (Đại học Princeton).
Không có hướng dẫn tái chế khẩu trang
Khẩu trang sử dụng một lần là các sản phẩm làm bằng nhựa, không dễ phân hủy sinh học nhưng lại có thể phân mảnh thành các hạt nhựa nhỏ hơn, cụ thể là nhựa vi mô và nhựa nano hiện phổ biến trong các hệ sinh thái.
Việc sản xuất khẩu trang dùng một lần đáp ứng trong đại dịch có quy mô tương tự như việc sản xuất chai nhựa, ước tính khoảng 43 tỷ chiếc/tháng.
Tuy nhiên, cách xử lý lại khác nhau. Trong khi chai nhựa vốn đang được tái chế với tỷ lệ khoảng 25%, thì hiện không có hướng dẫn chính thức về việc tái chế khẩu trang.
Khẩu trang tiềm ẩn nhiều rủi ro hơn so với túi nilon
Nếu không được xử lý để tái chế, khẩu trang dùng một lần có thể tồn tại trong môi trường, hệ thống nước ngọt và đại dương, và có thể tạo ra một số lượng lớn các hạt có kích thước siêu nhỏ (nhỏ hơn 5 mm) trong một thời gian tương đối ngắn (chỉ tính bằng tuần), và thậm chí còn có thể phân mảnh thành các hạt nhựa nano (nhỏ hơn 1 micromet).
Theo các nhà nghiên cứu, khẩu trang dùng một lần được làm trực tiếp từ sợi nhựa siêu nhỏ có độ dày từ 1-10 micromet. Khi bị phân hủy trong môi trường, chúng có thể giải phóng ra nhiều hạt nhựa có kích thước siêu nhỏ, dễ dàng hơn và nhanh hơn so với các loại “nhựa lớn” như túi nhựa.
Mọi chuyện có thể còn tồi tệ hơn với sự ra đời của khẩu trang thế hệ mới - khẩu trang nano. Loại khẩu trang này được làm trực tiếp từ các sợi nhựa có kích thước nano (đường kính nhỏ hơn 1 micromet) - tạo thêm một nguồn ô nhiễm nhựa nano mới.
Chúng ta cũng biết rằng, giống như các mảnh vụn nhựa khác, khẩu trang dùng một lần cũng có thể tích tụ và giải phóng các chất hóa học và sinh học có hại, chẳng hạn như bisphenol A, kim loại nặng, cũng như các vi sinh vật gây bệnh. Ông Elvis Genbo Xu nói rằng, chúng có thể gây ra những tác động bất lợi gián tiếp đến thực vật, động vật và con người.
Làm gì để hạn chế nguồn ô nhiễm này?
Hai chuyên gia Elvis Genbo Xu và Zhiyong Jason Ren đưa ra một số đề xuất như sau:
- Sử dụng thùng rác chỉ dành riêng cho khẩu trang để dễ dàng thu gom và xử lý.
- Xem xét tiêu chuẩn hóa, hướng dẫn và thực hiện nghiêm ngặt việc quản lý chất thải đối với rác thải khẩu trang.
- Thay vì sử dụng khẩu trang dùng một lần, chúng ta có thể sử dụng khẩu trang vải.
- Xem xét phát triển các loại khẩu trang có thể phân hủy sinh học.
Thanh Hương
